Ο προικισμένος

Δεν είμαι ο βιογράφος του Τσιτσάνη. Για να καταλάβεις την προσφορά του Τσιτσάνη πρέπει να τον δεις σε συσχετισμό με τον ανώνυμο κόσμο των παλιών μουρμούρικων και τους επώνυμους συνθέτες της ακμής του ρεμπέτικου. Από τη σύγκριση αναδεικνύεται ο Τσιτσάνης ως ο πιο προικισμένος λαϊκός δημιουργός.

Η ιστορία του ρεμπέτικου αρχίζει με τα μουρμούρικα τραγούδια που λέγανε οι μουρμούρηδες στους τεκέδες και τις φυλακές. Η περίοδος αυτή φαίνεται να καλύπτει το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα και τα πρώτα - πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα. Στα μουρμούρικα ενυπάρχουν αρκετοί κρίκοι που τα συνδέουν με το δημοτικό τραγούδι. Τα μουρμούρικα ήσανε αδέσποτα τραγούδια αγνώστων συνθετών και ποιητών. Πρόκειται για τα γνησιότερα ρεμπέτικα. Ελάχιστα μουρμούρικα σώθηκαν.

Λίγο μετά το 1930 εμφανίζονται οι επώνυμοι συνθέτες ρεμπέτικων. Και εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες των τραγουδιών τους. Έτσι, λοιπόν, φτάνουμε στην εποχή των ποσοστών, καθώς και των εξωφρενικών αμοιβών διαφόρων τραγουδιστών. Γιατί, με το πέρασμα του χρόνου, μπήκανε στο παιχνίδι οι τραγουδιστές και, αργότερα, οι λόγηδες (δηλαδή, οι στιχουργοί). Από το 1935-1936 έως το τέλος του Εμφυλίου παρελαύνει μια λαμπρή πλειάδα λαϊκών συνθετών, που συγχρόνως είναι βιρτουόζοι του μπουζουκιού και ικανότατοι τραγουδιστές. Η περίοδος της 4ης Αυγούστου τελεί κάτω από το πέλμα της Στρατιωτικής Λογοκρισίας και τις εκβιαστικές ίντριγκες των φωνογραφικών εταιρειών, που χορηγούσαν κάτι ψίχουλα στους συνθέτες, μεταξύ των οποίων τα διαβόητα εκτελεστικά. Επί Κατοχής οι λαϊκοί συνθέτες απόχτησαν, εκ νέου, την ελευθερία τους, αφού δεν υπήρχαν μήτε δίσκοι μήτε λογοκρισία των δίσκων. Επί Κατοχής η οικονομική βάση των λαϊκών συνθετών ήτο το πάλκο. Τότε άνθησε το (άνευ δίσκων) ρεμπέτικο, που κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα, όπως ο Σαλταδόρος του Γενίτσαρη, τα χασικλίδικα τραγούδια του Τσιτσάνη και του Καλδάρα κ.ά. Εδώ και πενήντα χρόνια το ρεμπέτικο έσβησε.

Ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης ήταν από τους μεγάλους θαυμαστές του Βασίλη Τσιτσάνη

Μέσα στην πλειάδα των επωνύμων συνθετών αναμφιβόλως υπερέχει ο Βασίλης Τσιτσάνης. Είναι ο καλλιτέχνης που συγκέντρωσε στο πρόσωπό του χίλια χαρίσματα. Έγραφε ωραία μουσική και ωραίους στίχους, ήτο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και του μπαγλαμά, τραγούδαγε, είχε καλούς τρόπους, ήξερε γράμματα, κατάφερνε να ελίσσεται. Σήμερα, που οργιάζει η ανεύθυνη μυθολογία περί ρεμπέτικου, φορτώνουν τον Τσιτσάνη με προτερήματα και ελαττώματα που δεν είχε ο άνθρωπος.

Σε δύο δεκαετίες οι λαϊκοί συνθέτες που εδημιούργησαν τόσα και τόσα θαυμάσια τραγούδια άλλαξαν πολύ, λόγω της αφόρητης πίεσης που ασκεί η Δόξα και το Χρήμα. Τον παλιό καιρό όλοι οι συνθέτες και μπουζουξήδες ήσανε φιλαράκια. Μα, στο τέλος, κατέληξαν λυσσασμένοι εχθροί. Αυτό το πλαίσιο ίσχυε και για τον Τσιτσάνη, που, ωστόσο, πάντα κατόρθωνε να γλιστράει, αποφεύγοντας τα θανάσιμα πλήγματα. Τη δεκαετία του '50 οι φωνογραφικές εταιρείες δολοφόνησαν, εν ψυχρώ, την παλιά φρουρά του ρεμπέτικου (Μάρκος, Παπαϊωάννου, Στράτος, Κερομύτης, Γενίτσαρης, Μητσάκης, Γεωργακοπούλου κ.ά.). Ο Χιώτης επέζησε γιατί εγκατάλειψε το στιγματισμένο τρίχορδο μπουζούκι και το κλασικό ρεπερτόριο. Ο Τσιτσάνης κατάφερε να διατηρήσει μια μειωμένη θέση, με σχετική αξιοπρέπεια.

Ναι, θυμάμαι πολύ καλά τον Τσιτσάνη. Τον θυμάμαι να τραγουδάει, το 1945, σ' ένα κουτούκι με τρία τραπεζάκια. Θυμάμαι το τάβλι που παίζαμε στη Γλυφάδα. Τον θυμάμαι στο Φαληρικόν του Μαργωμένου, με τον Μητσάκη και την Χρυσάφη, τον Ευσταθίου και τον Γαβαλά. Τον θυμάμαι στο «Χίλτον», το 1968, που ήρθε και τραγούδησε στην έκθεση Ρεμπέτικα Τραγούδια - Τεκμήρια, που είχα οργανώσει. Θυμάμαι κάτι δίσκους που μου έστειλε στο Βερολίνο, το 1983 ­ εκεί, λίγο αργότερα, έμαθα τον θάνατό του...

Δισκογραφία
Σύμφωνα με μία από τις τελευταίες έρευνες, του Δ. Μανιάτη, ο Τσιτσάνης έγραψε 881 τραγούδια. Μεταξύ τους και 16 αριστουργηματικά οργανικά κομμάτια. Από το έργο αυτό, το οποίο κυκλοφορεί σήμερα στην αγορά, μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις ενότητες:

* Βασίλης Τσιτσάνης (1937-1952) στη σειρά «Οι μεγάλοι του Ρεμπέτικου» σε επιμέλεια Κ. Χατζηδουλή (ΜΙΝΟS).

* «Αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη ­ Αυθεντικές εκτελέσεις». Επιμέλεια Κώστα Χατζηδουλή (ΜΑRGΟ).

Στη σειρά «Δισκογραφία Τσιτσάνη» δέκα διπλά άλμπουμ σε βινύλιο (αλλά και σε CD) σε επιμέλεια Βασίλη Χριστιανού. (ΕΜΙ).

* Δύο διπλά άλμπουμ (συλλεκτικά) της ίδιας σειράς «40 χρόνια Τσιτσάνης» (ΕΜΙ).

* «Συννεφιασμένη Κυριακή» ­ Πρώτη εκτέλεση, με 12 μοναδικές ερμηνείες (CΟLUΜΒΙΑ).

* «Τσιτσάνης»: Ποτ πουρί με 20 από τις κλασικές επιτυχίες του Τσιτσάνη (ΕΜΙ-RΕGΑL).

* «Η Ελλάδα του Τσιτσάνη». Διπλό άλμπουμ με 28 τραγούδια που ερμηνεύουν 30 μεγάλες ελληνικές φωνές (ΜΙΝΟS - ΕΜΙ).

* «Βασίλης Τσιτσάνης» ­ Μοναδικές ερμηνείες, σπάνιες ηχογραφήσεις (ΜΒΙ).

* «Βράδυα αγαπημένα» ­ 29 μοναδικές εκτελέσεις του Βασίλη Τσιτσάνη (ΜΒΙ).

* «Το χάραμα» ­ Τραγούδια και ταξίμια του Βασίλη Τσιτσάνη. (UΝΕSCΟ, VΕΝUS).

* «Ο Τσιτσάνης τραγουδά Βαμβακάρη». Ζωντανή ηχογράφηση.

* «Ο Τσιτσάνης τραγουδά λαϊκή και δημοτική παράδοση». Ζωντανή ηχογράφηση.

* «Ο Τσιτσάνης τραγουδά Τσιτσάνη». Οι ηχογραφήσεις έγιναν στα κέντρα που εργάσθηκε ο Βασίλης Τσιτσάνης από το 1973 έως το 1983 (ΡΟRΤRΑΙΤ).

ΤΑ ΝΕΑ , 10-02-2001 , Σελ.: R29
Κωδικός άρθρου: A16966R291