H λαϊκή μουσική μνήμη έχασε τον άνθρωπό της

Tο ελληνικό λαϊκό τραγούδι έχασε ένα κομμάτι της μνήμης του. Ο μελετητής του, δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός, ο δικός μας Πάνος Γεραμάνης μάς άφησε στα 59 του χρόνια

Τον Οκτώβριο του 1972 παίρνει την πρώτη του συνέντευξη από τον Μίκη Θεοδωράκη στο Παρίσι. «Γίνεται πάταγος στον ελληνικό Τύπο. Από την επόμενη όμως μέρα παίζω με τη φωτιά, λόγω δικτατορίας», λέει

<img border="0" src="/photos/articles/502_1.gif"></p>

Στη γειτονιά των Αγγέλων, κοντά στον Στέλιο Καζαντζίδη, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Βασίλη Τσιτσάνη, βρίσκεται από τη νύχτα της Ανάστασης ο δημοσιογράφος Πάνος Γεραμάνης. Και εκεί θα ακούει πια τα αγαπημένα του μπουζούκια και τα λαϊκά τραγούδια, που με πάθος και αφοσίωση μελετητή έφερε στο ευρύ κοινό, υπηρέτησε και διέδωσε, φωτίζοντας τα πρόσωπα των δημιουργών και ερμηνευτών τους. Είτε μέσα από την έντυπη δημοσιογραφία, είτε από το ραδιόφωνο (με τους αγαπημένους - και των απανταχού ομογενών - «Λαϊκούς Βάρδους»).

Δεν είναι εύκολο να γράψεις για τον φίλο και συνάδελφό σου όταν τον ζεις καθημερινά στην εφημερίδα «TA NEA», τα τελευταία 18 χρόνια, στο διπλανό γραφείο. Μεγάλη Τετάρτη τον είδαμε τελευταία φορά. «Θα πάω στην Αγιά της Πάργας, για να κάνω Πάσχα με τους γονείς τής γυναίκας μου», μας είπε. Μας φίλησε όλους στο πολιτιστικό τμήμα και μας ευχήθηκε Καλό Πάσχα. Στην Αγιά, λίγο πριν από την Ανάσταση, η μεγάλη του καρδιά δεν άντεξε.

<img border="0" src="/photos/articles/502_2.gif"></p>
Με τη δίφυλλη εφημεριδούλα «Μαθητικός φάρος» άρχισε τη δημοσιογραφία. Ο προοδευτικός «Φάρος» όμως διέκοψε νωρίς την κυκλοφορία του με παρέμβαση της Αστυνομίας...

Γεννημένος στο Βασιλικό Χαλκίδας το 1946 - ήταν το τρίτο παιδί του Αναστασίου και της Ελευθερίας Γεραμάνη -, από τα 16 του στράφηκε στο αθλητικό ρεπορτάζ και το λαϊκό τραγούδι. Έφευγε από το χωριό του με φορτηγά που μετέφεραν κεραμίδια για την Αθήνα προκειμένου να καλύψει ματς για την αθλητική εφημερίδα «Φως των σπορ» και επέστρεφε - πάλι με φορτηγά - ξημερώματα στο Βασιλικό, λίγο πριν χτυπήσει το κουδούνι του σχολείου.

Στις δεκαετίες '50 και '60 - μας είχε πει - το λαϊκό τραγούδι δύσκολα έβρισκε χώρο στον Τύπο. «Μαθητής ακόμη, είχα έρθει στην Αθήνα για συνέντευξη από τον Πάνο Γαβαλά για το "Φως των σπορ". Δεν είχε επάνω του φωτογραφία και μου είπε ότι θα την έφερνε ο ίδιος, όπου κι αν βρισκόμουν. Την επομένη ο Γαβαλάς με τον Χριστάκη ήρθαν στο χωριό και μου έδωσαν τη φωτογραφία στο διάλειμμα».

<img border="0" src="/photos/articles/502_22.gif"></p>
Από τη στήλη του «Για θυμήσου», στην «ΟΜΑΔΑ», αναβίωνε μέχρι σήμερα συμβάντα των ελληνικών γηπέδων τις δεκαετίες '50, '60

Ο Πάνος Γεραμάνης «έσκαβε» στο παρελθόν και ξεδίπλωνε διακριτικά τις προσωπικές ιστορίες λαϊκών δημιουργών και ερμηνευτών. Το 2001 επιμελήθηκε την έκδοση του ημερολογίου για τον Στέλιο Καζαντζίδη «Όταν η φωνή φτάνει τον θρύλο», ενώ πάντα είχε στο μυαλό του - όπως μας έλεγε - να γράψει όσα έζησε 38 χρόνια κοντά στον Στέλιο. Δεν πρόλαβε.

<img border="0" src="/photos/articles/502_3.jpg"></p>
Δεν ήταν λίγες και οι εξομολογήσεις του Γιώργου Ζαμπέτα στον Πάνο Γεραμάνη

H εκτίμηση που του έτρεφαν όλοι ήταν τέτοια, ώστε και ο άλλος μεγάλος του λαϊκού τραγουδιού, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ενώ ήξερε τον σύνδεσμό του με τον Καζαντζίδη, του εμπιστεύθηκε την αυτοβιογραφία του «Εγώ ο Σερ».

Ευαίσθητος, με καρδιά μικρού παιδιού, αγαπητός σε όλους, διακριτικός, ο Πάνος Γεραμάνης δεν πρόδωσε τις ιδέες του (με αγώνες πάντα από το μετερίζι της Αριστεράς), τα ιδανικά του, ενώ σε κανέναν δεν αρνούνταν βοήθεια, ιδιαίτερα στους νέους.

Τα τελευταία 25 χρόνια ζούσε με την αγαπημένη του Ναυσικά στο Χαλάνδρι.

Για το ήθος του, την εργατικότητα και την απαράμιλλη προσφορά του Πάνου Γεραμάνη έκανε λόγο η ΕΣΗΕΑ σε ανακοίνωσή της. Συλλυπητήρια εξέφρασε στην οικογένειά του η γ.γ. του KKE Αλέκα Παπαρήγα, τονίζοντας πως «μελέτησε σε βάθος το λαϊκό τραγούδι και ανέδειξε τη σύνδεσή του με τους αγώνες και τους πόθους του λαού». Στον σεμνό αγωνιστή της Αριστεράς αναφέρθηκε και ο πρόεδρος του Συνασπισμού, Αλέκος Αλαβάνος. Δήλωση έκανε και ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ Νίκος Αθανασάκης.
Τιμητικές διακρίσεις

<img border="0" src="/photos/articles/502_4.jpg"></p>
«Εβίβα» με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Μαθητής στο Βασιλικό Χαλκίδας, πήρε για πρώτη φορά συνέντευξη από τον λαϊκό βάρδο

Τον Ιανουάριο του 1976 του απονεμήθηκε βραβείο και δίπλωμα τιμής από τους Νάσο και Σάκη Μπότση, ενώ το 1999 (Δεκέμβριος) τιμήθηκε με το δημοσιογραφικό βραβείο της χρονιάς εκείνης από το Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασ. Μπότση. Επιστέγασμα 32 - τότε - χρόνων προσφοράς (και με 1.500 εκπομπές στο κρατικό ραδιόφωνο) στη δημοσιογραφία. Το βραβείο τού απένειμε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος. Για την προσφορά του τιμήθηκε τον Ιούνιο του 2002 και από τον Δήμο Λιλαντίων της Εύβοιας.
Μια ζωή στα δημοσιογραφικά γραφεία...

<img border="0" src="/photos/articles/502_5.jpg"></p>
Την πρώτη συνέντευξη από τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα την πήρε τον Ιούλιο του 1963. «Τους συνάντησα στο κέντρο "Κουλουριώτη". Παραξενεύτηκαν που με είδαν νεαρό. Ωστόσο ο Καζαντζίδης με δέχθηκε με αγάπη. Μάλιστα με κέρασε ουίσκι - το ήπια για πρώτη φορά». Από τότε έγιναν αδελφικοί φίλοι με τον Καζαντζίδη, μέχρι που «έφυγε» το 2001. Στα 38 χρόνια φιλίας έκανε μαζί του 56 συνεντεύξεις (εδώ, το 1965 με τον Μίμη Παπαϊωάννου)

Μετά τη στρατιωτική του θητεία, το 1967, ο Πάνος Γεραμάνης εργάστηκε έξι μήνες στην «Απογευματινή» και μετά εντάσσεται στο ελεύθερο - αστυνομικό ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ακρόπολις». Όμως δεν εγκατέλειψε τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Στην «Ακρόπολι» εργάστηκε ώς το 1981 για να βρεθεί στο επιτελείο επανέκδοσης του «Έθνους» υπό τον Αλέξανδρο Φιλιππόπουλο. Το 1986 πέρασε στην «Πρώτη», συνέχισε στο «Κέρδος», ενώ από τον Νοέμβριο του 1987 βρέθηκε στα «NEA». ʼρχισε ως επικεφαλής στο επαρχιακό ρεπορτάζ, συνέχισε στο πολιτιστικό τμήμα, ενώ κάθε Παρασκευή έκανε προτάσεις για κουτούκια και ταβέρνες.
... και στα ραδιοφωνικά στούντιο

<img border="0" src="/photos/articles/502_6.gif"></p>
«Για μένα ήταν μεγάλη τιμή να με εμπιστευθεί ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης να γράψω για τη ζωή του παρ' ότι γνώριζε ότι ήμουν πολύ φίλος με τον Στέλιο Καζαντζίδη», είχε πει όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο

Στους «Λαϊκούς Βάρδους», που φέτος συμπλήρωσαν 15 χρόνια στα ερτζιανά, είχε φιλοξενήσει 220 ανθρώπους του λαϊκού τραγουδιού. Οι «Βάρδοι» άρχισαν το 1990 με δέκα εκπομπές για τον Στέλιο Καζαντζίδη και δέκα για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Κάθε φορά δε που εντόπιζε μία ιστορική - πλην παροπλισμένη - προσωπικότητα του λαϊκού τραγουδιού, την καλούσε στο στούντιο. Το τρίτο ραδιοφωνικό παιδί του ήταν η εκπομπή για τους απόδημους μέσα από τη «Φωνή της Ελλάδας» της EPA 5. H σχέση του Πάνου Γεραμάνη με το ραδιόφωνο άρχισε το 1989 από τον 902 Αριστερά στα FM με την εκπομπή «Για τους ανθρώπους της νύχτας».
«Αυθεντικός γνώστης»

Μίκης Θεοδωράκης:
<img border="0" src="/photos/articles/502_7.jpg"></p>
«Ο Πάνος Γεραμάνης αναδείχθηκε σε έναν αυθεντικό γνώστη για κάθε τι που συνδέεται με το ελληνικό τραγούδι και τους συντελεστές του. Από την άποψη αυτή, η τόσο αναπάντεχη και τόσο σκληρή, για όσους τον αγάπησαν, απώλειά του αφήνει ένα μεγάλο κενό.

Είχα κι εγώ την τύχη και τη χαρά να συνδεθώ φιλικά μαζί του από τη μεταπολίτευση και μετά, και να χαρώ τη συνεργασία του. Στις αμέτρητες συναντήσεις μας θαύμαζα τη γλυκύτητα του χαρακτήρα, την ευγένεια, την επαγγελματική εντιμότητα και τον πλούτο των γνώσεών του. Είχαμε συμφωνήσει να βρεθούμε μετά το Πάσχα για σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών και περίμενα με χαρά αυτήν τη νέα συνεργασία. Ήταν φυσικό η είδηση του θανάτου του να με κεραυνοβολήσει.

Αισθάνομαι μεγάλη πίκρα που την κάνει μεγαλύτερη το αίσθημα της αδικίας, το οποίο νιώθουμε όταν μας εγκαταλείπουν άνθρωποι τόσο νέοι και ζωντανοί. Και προ παντός τόσο σπάνιοι, τόσο γνήσιοι και αληθινοί, όπως ο Πάνος Γεραμάνης, που θα τον έχουμε για πάντα στην καρδιά μας».

Γιώργος Παπαστεφάνου:
<img border="0" src="/photos/articles/502_8.jpg"></p>
«Ήταν μοναδικός σε αυτό που έκανε. Αγαπούσε με πάθος το λαϊκό τραγούδι και αυτό το πάθος το περνούσε και στις εκπομπές του. Έψαχνε και έβρισκε και τους πιο άγνωστους στο ευρύ κοινό εκπροσώπους του, κάνοντας αφιερώματα μοναδικά. Λυπούμαι που ό,τι ακούγαμε από το στόμα του δεν πρόλαβε να τα αποτυπώσει σε βιβλία. Με τον Πάνο υπηρετούσαμε μαζί στον στρατό. Από τότε, λοιπόν, που τον θυμάμαι έχω να πω πως ήταν ένας πραγματικά καλός άνθρωπος».