«Aντίο» από ψυχής στον Πάνο

Tο ελληνικό λαϊκό τραγούδι και η ελληνική δημοσιογραφία αποχαιρέτησαν χθες τον Πάνο Γεραμάνη, τον Πάνο μας, όπως του άξιζε

Πλημμύρισε από κόσμο (αλλά και στεφάνια και τηλεοπτικές κάμερες) ο χώρος μπροστά στον Ναό του Αγίου Νικολάου, πολύ πριν αρχίσει η νεκρώσιμη ακολουθία. Λίγο αργότερα έκλεισε από τον κόσμο και το ένα ρεύμα κυκλοφορίας της λεωφόρου μπροστά στην κεντρική πλατεία Χαλανδρίου

<img border="0" src="/photos/articles/503.jpg"></p>

Μέγα το πλήθος και μεγάλη η συγκίνηση. Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στο Χαλάνδρι, όπου τελέστηκε η νεκρώσιμη ακολουθία για τον Πάνο Γεραμάνη χθες το μεσημέρι.

Κόσμος είχε αρχίσει να γεμίζει τον ναό από νωρίς, για να προλάβει να προσκυνήσει τη σορό του δημοσιογράφου, ραδιοφωνικού παραγωγού και ερευνητή του λαϊκού τραγουδιού - και, πάνω απ' όλα, του Καλού Ανθρώπου. Και να συμπαρασταθεί στην αγαπημένη του γυναίκα, τη Ναυσικά, στον αδελφό του, στη νύφη του και στα ανίψια του.

Λουλούδια, λουλούδια, παντού λουλούδια - λευκά κυρίως. Ανάμεσά τους κι ένα ταπεινό κόκκινο γαρίφαλο πάνω στο φέρετρό του - ο Πάνος, αφιερωμένος, εκτός των άλλων, με συνέπεια στην αριστερή ιδεολογία, ας μην ξεχνάμε ότι μας άφησε λίγο πριν να ξημερώσει Πρωτομαγιά... Και δεκάδες στεφάνια. Σταλμένα από τον Πρωθυπουργό και υπουργό Πολιτισμού Κώστα Καραμανλή, τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Γιώργο A. Παπανδρέου, το KKE, τη δήμαρχο Αθηναίων Ντόρα Μπακογιάννη, τον υπουργό Επικρατείας Θεόδωρο Ρουσόπουλο, την αναπληρώτρια υπουργό Πολιτισμού Φάνη Πάλλη - Πετραλιά, τον υφυπουργό Πολιτισμού Πέτρο Τατούλη, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Κώστα Λαλιώτη, τον Γιώργο Νταλάρα, τους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς EPT, EPA, ET3, 95,8, Αριστερά στα FM, την Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδας, την ΠΑΕ Ολυμπιακός...

«Για τους ακροατές σου στους "Λαϊκούς Βάρδους" εγγύηση της παράδοσης στην εξέλιξη του πολιτισμού και της γνήσιας λαϊκής μουσικής μας. Για τους συνεργάτες σου, ο φίλος, ο άνθρωπος δίπλα τους», είπε στον επικήδειο που εκφώνησε εκ μέρους του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ ο Δημήτρης Τσαλαπάτης.

<center>
<img border="0" src="/photos/articles/503_1.gif">
Γιάννης Δημαράς, Πόλυ Πάνου, Μαρινέλλα, Δημήτρης Μητροπάνος, Σταμάτης Κόκκοτας. Δεν έκρυψαν τη συγκίνησή τους για τον - φίλο πάνω απ' όλα - Πάνο Γεραμάνη</p>
</center>
Ο σύμβουλος έκδοσης των «ΝΕΩΝ» Βασίλης Νικολόπουλος μίλησε για «την ανεκτίμητη προσφορά του» στην εφημερίδα και ακολούθησε πλήθος άλλων επικηδείων - ανάμεσά τους, του εκπροσώπου του KKE Θανάση Τζιαντζή, του Αριστείδη Καμάρα και δύο συγκινητικοί έμμετροι, ο ένας εκ μέρους του Συλλόγου Φίλων Στέλιου Καζαντζίδη Νομού Ευβοίας «Υπάρχω» - με τα θερμότερα λόγια για τον ʼνθρωπο που χάθηκε - «ένα κομμάτι μάλαμα» - και την προσφορά του.

Τον Πάνο Γεραμάνη αποχαιρέτησαν με την παρουσία τους η γενική γραμματέας του KKE Αλέκα Παπαρήγα, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ Νίκος Αθανασάκης, ο εκπρόσωπος του Συνασπισμού Παναγιώτης Λαφαζάνης, οι βουλευτές Μαρία Δαμανάκη και Γιάννης Δημαράς, ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο διευθυντής της EPA Αντώνης Ανδρικάκης και, μεταξύ πολλών άλλων: Μαρία Φαραντούρη, Μαρινέλλα, Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέυ, Μαίρη Λίντα, Γιώτα Λύδια, Σταμάτης Κόκκοτας, Μαρίζα Κωχ, Τάκης Μουσαφίρης, Χρήστος Νικολόπουλος, Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς, Διονύσης Τσακνής, Λάκης Χαλκιάς, Γιώργος Κοινούσης, Γιώργος Μαργαρίτης, Δήμητρα Παπίου, Γιώργος Κοντογιάννης, Μάνος Ελευθερίου, Λευτέρης Χαψιάδης, Λευτέρης Μυτιληναίος, Σπύρος Παπαδόπουλος, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Γιάννος Περλέγκας, Ευγενία Φακίνου, Μιχάλης Φακίνος, Πάνος Σαββόπουλος, η γυναίκα του Στέλιου Καζαντζίδη Βάσω, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ο νεώτερος, γιος του Γρηγόρη Μπιθικώτση.

«Οδός Πάνου Γεραμάνη» στο Βασιλικό Ευβοίας

«Αντίο, αδελφέ μου», ακούστηκε καθάρια, αν και συντετριμμένη, η φωνή της Πόλυς Πάνου στο πλημμυρισμένο από κόσμο - συντοπίτες, φίλους, συναδέλφους - Κοιμητήριο του Βασιλικού Ευβοίας. Και ήταν σαν να εκπροσωπούσε εκείνη τη στιγμή όλους ο αναστεναγμός της. Πόσο μάλλον τους συντοπίτες του Πάνου Γεραμάνη, που παρίσταντο στην ταφή του, στον τόπο όπου γεννήθηκε, ανδρώθηκε και από τον οποίο εξέδραμε πάντα - με φορτηγά φορτωμένα με τούβλα... - για τα ρεπορτάζ του στην Αθήνα, πρώτα για το «Φως των Σπορ» (ανάμεσά τους και για την πρώτη του συνέντευξη με τον Βασίλη Τσιτσάνη).

Οι συντοπίτες του Πάνου δεν θα τον θυμούνται μόνον με την καρδιά. Θα τον μνημονεύουν δίνοντας και σε έναν κεντρικό δρόμο του Βασιλικού Ευβοίας το όνομά του - «Οδός Πάνου Γεραμάνη». Το ανακοίνωσε, με ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου, ο δήμαρχος Ληλαντίων Χρήστος Καρυστινός (όπως και ότι παρέχεται οικογενειακός τάφος) στο τρισάγιο που τελέσθηκε στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί όπου ο παλιός γείτονας του Πάνου Μητροπολίτης Χαλκίδος και Βορείων Σποράδων Χρυσόστομος χοροστάτησε και εκφώνησε τον πρώτο επικήδειο - λίγο πριν πάρουν τον λόγο εκπρόσωπος της Νομαρχιακής Επιτροπής του KKE Ευβοίας και εκπρόσωπος του Συλλόγου Φίλων Στέλιου Καζαντζίδη Ευβοίας.

Παρόντες και οι γείτονες και φίλοι του Πάνου: ο πρώην δήμαρχος Ηρ. Τριανταφύλλου, ο πρώην κοινοτάρχης K. Λεμπέσης και ο πρώην Μητροπολίτης Κυθήρων Ιάκωβος. Οι οποίοι και ακολούθησαν την πομπή ώς το Κοιμητήριο πίσω από τη Φιλαρμονική του Δήμου Ληλαντίων, που παιάνιζε ένα πένθιμο εμβατήριο, αργά.

«Σήκω κυρά Ελευθερία να δεις τον γιο σου», ακούστηκε πάνω από τον οικογενειακό τάφο, δίπλα στον ναΐσκο του Αγίου Παντελεήμονα.
«Να πούμε ένα τραγούδι», πήγε να πει η Καίτη Γκρέυ. Όμως ένας χείμαρρος λουλούδια - κυρίως λευκά τριαντάφυλλα - τη σταμάτησε. Κι έγινε «λευκό», σιωπηλό κατευόδιο για τον δημοσιογράφο, τον μελετητή του λαϊκού μουσικού μας πολιτισμού και αθλητισμού, για τον ραδιοφωνικό παραγωγό, τον συνάδελφο, τον φίλο...

«Θάλασσα» από ταξί

H παρουσία περίπου σαράντα ταξιτζήδων της «Ενότητας», των ανθρώπων που είχαν πελάτη τους τον Γεραμάνη και που τους συντρόφευε από το ραδιόφωνο κάθε μέρα με τις εκπομπές του και οι οποίοι έκλεισαν τα ταξί τους και οι περισσότεροι ακολούθησαν μάλιστα τη σορό του μέχρι το γενέθλιο του Πάνου Γεραμάνη Βασιλικό της Εύβοιας, όπου έγινε ο ενταφιασμός του, μιλάει από μόνη της... Όπως και η παρουσία, πλάι στους «επωνύμους», λαϊκών ανθρώπων, «ανωνύμων», που ο συνάδελφός μας - ο αδελφός μας καλύτερα... - γλύκαινε με τα τραγούδια που έβαζε και με τα λόγια που έλεγε από το ραδιόφωνο.

Είμαι σίγουρος ότι το ελληνικό λαϊκό τραγούδι δεν μπορεί να είναι πια όπως ήταν πριν από τον Πάνο Γεραμάνη. Κι ας μην ήταν δημιουργός, ούτε εκτελεστής. Ο Γεραμάνης το στήριξε όσο ίσως κανείς άλλος. Πέρα από μόδες. Και ανέσυρε από τον «βυθό» την ιστορία του. Με αγάπη. Με πάθος. Γιατί, όπως άκουσα τον Δημήτρη Μητροπάνο, πολύ απλά, κάπου να λέει «του άρεσε αυτό που έκανε». Και ανεβαίνοντας προς το Χαλάνδρι, για την κηδεία, σκεφτόμουνα: σε μια Ελλάδα όπου ο Καζαντζίδης δεν ζει πια, ο Μπιθικώτσης δεν ζει πια, θα μπορούσε να ζήσει ο Πάνος Γεραμάνης;