Ρεμπέτικα από το γραμμόφωνο

Η μαγεία του λαϊκού ήχου από τη ρεμπέτικη ορχήστρα και οι δυνατές φωνές της μικρασιατικής σχολής, ζωντανεύουν μέσα από 75 επιλεγμένα τραγούδια, που υπάρχουν σε τέσσερα cd, τα οποία κυκλοφορούν σε μία κασετίνα με γενικό τίτλο «Ένας αιώνας ρεμπέτικο τραγούδι», από την «FΜ Records». Μουσική και τραγούδια, που στο άκουσμά τους δημιουργούνται εικόνες και παραστάσεις της πρώτης δεκαετίας του 1900
<center>
<img border="0" src="/photos/articles/92_1.jpg">
Ένας από τους πρώτους μαέστρους της δισκογραφίας των 78 στροφών, ο Σπύρος Περιστέρης, με τον Γιώργο Μανισαλή και μουσικούς, το 1949 (σπάνια φωτογραφία από το άλμπουμ «Ένας αιώνας ρεμπέτικο») </p>
</center>
Το γραμμόφωνο, μέσα στον καφενέ, παίζει τις πλάκες των 78 στροφών και ο ήχος από το χωνί απλώνεται στη γειτονιά με τα χαμόσπιτα και τις παράγκες. Κιθάρα, μπουζούκι, μπαγλαμάς, αρμόνικα, βιολί, τουμπελέκι, παίζουν ωραίες μελωδίες εμπνευσμένων δημιουργών. Από ζεϊμπέκικα και καρσιλαμάδες, μέχρι χασαποσέρβικα και καλαματιανούς και μπάλλους. Φωνές δυνατές, με προσωπικότητα, ερμηνείες λαϊκής τέχνης, μοναδικές.

Εικόνες και ηχητικά ντοκουμέντα μιας ολόκληρης εποχής, στην οποία υπήρχε η ακμή των μεγάλων δημιουργών, των μουσικών, των τραγουδιστών. Στην κασετίνα «Ένας αιώνας ρεμπέτικο τραγούδι» (Ελλάδος Αρχείον), το κάθε cd είναι αυτοτελές και περιέχει τραγούδια μιας συγκεκριμένης περιόδου, αλλά και τραγούδια με ενιαία θεματολογία.

Συγκεκριμένα, η πρώτη σειρά «Το ρεμπέτικο τραγούδι στην Αμερική 1920-1940» περιλαμβάνει μοναδικές ηχογραφήσεις από την Αμερική εκείνης της εποχής. Η δεύτερη, άγνωστες ηχογραφήσεις ρεμπέτικων τραγουδιών 1922-1940. Τα τραγούδια της τρίτης σειράς είναι αφιερωμένα στις γυναίκες του ρεμπέτικου, ενώ στο τέταρτο cd ο Γιώργος Παπασιδέρης (η πιο δυνατή φωνή του δημοτικού τραγουδιού) ερμηνεύει αμανέδες και ρεμπέτικα σε μία επιλογή από πολύ σπάνιες ηχογραφήσεις.

Οδηγός για κάθε ένα από τα τέσσερα cd της κασετίνας είναι ένα ένθετο βιβλιαράκι, με πληροφορίες, φωτογραφίες, στίχους τραγουδιών και πολλές λεπτομέρειες για γεγονότα και προβλήματα της κοινωνικής ζωής, όταν γράφτηκαν και κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά (στην Αμερική και στην Ελλάδα) τα 75 τραγούδια που περιλαμβάνονται στους ψηφιακούς δίσκους.

Αξιολογικά, πάντως, μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα τέσσερα cd της κασετίνας παρουσιάζει εκείνο με τις γυναίκες του ρεμπέτικου τραγουδιού, αφού ακούγονται οι μεγαλύτερες (και καλύτερες, κατά γενική παραδοχή των ειδικών) λαϊκές φωνές σ' αυτό το είδος. Ρόζα Εσκενάζυ, Ρίτα Αμπατζή, Γεωργία Μυτάκη, Μαρίκα Καναροπούλου, Κυρία Κούλα, Αγγελική Καραγιάννη, Μαρίκα η Πολίτισσα, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Μαρίκα Νίνου, Ελένη Μπρατσέρη, Αμαλία Βάκκα, Μαριάννα Χατζοπούλου. Αν εξαιρέσουμε τις τέσσερις τελευταίες, οι προηγούμενες ανήκουν στη μεγάλη ρεμπέτικη και μικρασιάτικη σχολή, αλλά πρέπει να τονίσουμε ότι είχαν και μεγάλη θητεία (με πολλές επιτυχίες) στον χώρο του δημοτικού και νησιώτικου τραγουδιού.

Ρόζα Εσκενάζυ

Χαρακτηριστικά τραγούδια που ακούγονται είναι: «Μαριανθάκι» του Τούντα με τη Ρίτα Αμπατζή, «Δώδεκα χρονώ κορίτσι» με τη Ρόζα Εσκενάζυ, «Μπαγλαμάδες» με την Κυρία Κούλα, που θεωρείται από τις πρώτες Ελληνίδες στην ιστορία της δισκογραφίας. Κατά πληροφορίες, το τραγούδι «Μπαγλαμάδες» έχει ηχογραφηθεί στην Αμερική το 1915.

Ενδιαφέρον ­ από μουσικολογικής πλευράς ­ παρουσιάζει το cd με τον Γιώργο Παπασιδέρη, που ερμηνεύει θαυμάσια αμανέδες και ρεμπέτικα τραγούδια. Είναι μια μεγάλη στιγμή για έναν μεγάλο τραγουδιστή, που εθεωρείτο από τις μεγαλύτερες φωνές που πέρασαν από τη δισκογραφία. Ένας από τους πιο γνωστούς αμανέδες που ερμηνεύει ο Παπασιδέρης είναι: «Πίνω και η φθίσις προχωρεί». (Πίνω και η φθίσις προχωρεί, μου έφθειρε το κορμί μου, ώρα την ώρα αισθάνομαι πως χάνεται η ζωή μου).

Τα κείμενα, την επιμέλεια και τις επιλογές των τραγουδιών γι' αυτήν την παραγωγή έχει φροντίσει ο τραγουδιστής και μελετητής Θανάσης Μωραΐτης.

Στα άλλα δύο cd, που αντιπροσωπεύουν την ίδια σχεδόν περίοδο του ρεμπέτικου, ακούγονται σπάνιες ηχογραφήσεις μιας εικοσαετίας που ήταν καθοριστική για τη δισκογραφία και σε προέκταση για τη διαμόρφωση νέου ύφους στην τότε ελληνική μουσική πραγματικότητα.

Παίζουν και τραγουδούν γνωστά ονόματα του σμυρναίικου και του ρεμπέτικου κυρίως σε ηχογραφήσεις μεταξύ 1935-1938. Είναι ίσως μια μεγάλη στιγμή για το ρεμπέτικο τραγούδι και το «άνοιγμά» του πέρα από τα στενά όρια της μικρασιάτικης σχολής. Σωτήρης Γαβαλάς, Κώστας Καρίπης, Γρηγόρης Ασίκης, Βαγγέλης Παπάζογλου, Σταύρος Παντελίδης και μετά Στέλιος Κηρομύτης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Απόστολος Χατζηχρήστος, Βασίλης Τσιτσάνης, Μανώλης Χιώτης.

Τα τραγούδια που περιέχονται σ' αυτά τα δύο cd είναι πράγματι σπάνια, αφού έχουν γίνει μεταγραφή από πλάκες γραμμοφώνου 78 στροφών, που ήταν τόσο καθαρές ώστε δεν ακουγόταν καθόλου «σκρατς».

ΤΑ ΝΕΑ , 22-11-2000 , Σελ.: P04
Κωδικός άρθρου: A16901P041